توضیحات اجمالی گرایش‌های مقطع کارشناسی ارشد رشتۀ مهندسی عمران:
بر اساس اعلام وزارت علوم، تحقیقات و فناوری کشور تعداد واحدهای درسی و پژوهشی دورۀ کارشناسی ارشد 32 واحد می‌باشد که شامل 12 واحد دروس تخصصی اجباری، 12 واحد دروس اختیاری، 2 واحد سمینار و روش تحقیق و 6 واحد پایان‌نامه برای گرایش‌های مختلف مهندسی عمران می‌باشد.
در ادامه به معرفی گرایش مهندسی زلزله مقطع کارشناسی ارشد رشتۀ مهندسی عمران منطبق بر آئین‌نامۀ وزارت علوم، تحقیقات و فناوری کشور می‌پردازیم که این معرفی ممکن است بر حسب دانشگاه مورد نظر، کمی متفاوت باشد و برخی دروس اختیاری، به‌صورت اجباری یا بالعکس ارائه شوند. همچنین در دانشگاه‌ها، تمامی دروس اختیاری ارائه نمی‌شود و برحسب نظر گروه و دپارتمان مربوطه، ممکن است برخی از آن‌ها بر حسب صلاحدید، ارائه گردند:
گرایش مهندسی زلزله:
گرایش مهندسی زلزله به طراحی سازه‌ها بر اساس بار زلزله می‌پردازد. بهسازی و مقاوم‌سازی سازه‌های موجود در حال حاضر که در مناطق لرزه‌خیز قرار دارند هم در دستور کار مهندسان عمران گرایش مهندسی زلزله قرار می‌گیرد که این امر با توجه به آیین‌نامه‌های بین‌المللی و نشریات معتبر داخلی، انجام می‌پذیرد.
شناخت بشر در مورد بارهای لرزه‌ای، محدود است؛ لذا امروزه به علت فقدان سازه‌های پایدار، بطور ویژه نیاز به متخصصین زلزله در پروژه‌های عمرانی احساس می‌گردد و بازار کاری قوی برای مهندسین این گرایش شکل گرفته است.
متخصصین این گرایش در مدل‌سازی، طراحی و اجرای میراگرها (Dampers) و جداسازهای لرزه‌ای (Base Isolation) از مهارت‌های لازم برخوردار هستند. گرایش مهندسی زلزله به طراحی سازه‌های خاص مانند پل، مخزن، لوله‌های پالایشگاهی و سازه‌های بلند می‌پردازد. نرم افزارهایی مانند MATLAB و OpenSEES و محصولات شرکت SeismoSoft (از جمله SeismoSignal و SeismoMatch و SeismoStruct) و در حوزۀ المان محدود Ansys و Abaqus جزو کاربردی‌ترین نرم‌افزارهای این گرایش از مهندسی عمران محسوب می‌شوند.
از آنجایی که این حوزه، دانشجویان را برای انجام محاسبات و ارائۀ طرح‌های مقاوم‌سازی در برابر زلزله و نیز اشتغال به فعالیت‌های پژوهشی، توسعه‌ای و کاربردی در امر مهندسی زلزله آماده می‌نماید، می‌توان گفت از جنبۀ شغلی نیز گرایش مهندسی زلزله دارای بازار کار مناسبی می‌باشد.
فارغ‌التحصیلان این گرایش، زمینة فنی کافی برای مشاغل زیر را دارا هستند:
- همکاری با وزارتخانه‌ها و سازمان‌های مسئول اجرای طرح‌های عمرانی و صنعتی مانند وزارت راه و شهرسازی، وزارت نیرو، وزارت صنعت، معدن و تجارت و شهرداری‌ها.
- وارد شدن به بحث تحلیل خطر زلزله و همکاری با مهندسان مشاور صنعتی، مشارکت در طراحی و نظارت و اجرای سازه‌های خاص صنعتی نظیر کارخانجات، سیلوها، برج‌ها، نیروگاه‌ها و غیره.
- همکاری با مهندسان مشاور سازه و پی جهت مشارکت در پروژه‌های مختلف.
- همکاری با مؤسسات پژوهشی که به نحوی درگیر امر تحقیقات در رابطه با زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله و کاهش خطرات ناشی از زلزله می‌باشند.
ردیف | نام درس | تعداد واحد | نوع واحد |
1 | دینامیک سازه | 3 | تخصصی اجباری |
2 | لرزه‌شناسی و مهندسی زلزله | 3 | تخصصی اجباری |
3 | دینامیک خاک | 3 | تخصصی اجباری |
4 | طراحی لرزه‌ای سازه‌ها | 3 | تخصصی اجباری |
5 | آسیب‌پذیری و بهسازی لرزه‌ای سازه‌ها | 3 | اختیاری |
6 | طراحی لرزه‌ای سازه‌های ویژه | 3 | اختیاری |
7 | تحلیل غیر ارتجاعی سازه‌ها | 3 | اختیاری |
8 | مهندسی زلزلۀ شریان‌های حیاتی | 2 | اختیاری |
9 | پایش سلامت سازه‌ها | 2 | اختیاری |
10 | طراحی ساختمان‌های مصالح بنایی و چوبی | 2 | اختیاری |
11 | طراحی لرزه‌ای سازه‌ها بر اساس عملکرد | 3 | اختیاری |
12 | کنترل لرزه‌ای سازه‌ها | 2 | اختیاری |
13 | دینامیک غیرخطی سازه‌ها | 3 | اختیاری |
14 | سازه‌های بلند | 3 | اختیاری |
15 | تئوری انفجار و طراحی سازه‌ها در برابر آن | 3 | اختیاری |
16 | اندرکنش آب و سازه | 2 | اختیاری |
17 | روش تخریب ساختمان | 2 | اختیاری |
18 | ژئوتکنیک لرزه‌ای | 3 | اختیاری |
19 | اندرکنش خاک و سازه | 3 | اختیاری |
20 | آزمایشگاه دینامیک خاک | 1 | اختیاری |
21 | سدهای خاکی | 3 | اختیاری |
22 | تحلیل خطر زلزله | 3 | اختیاری |
23 | مخاطرات زمین‌شناختی | 2 | اختیاری |
24 | تحلیل عدم قطعیت‌ها و مبانی مدیریت خطر | 3 | اختیاری |
25 | مدیریت داده‌ها و کاربردهای GIS | 2 | اختیاری |
26 | مدیریت خطر و بحران | 2 | اختیاری |
27 | ارتعاشات تصادفی | 3 | اختیاری |
28 | ریاضیات عالی مهندسی | 3 | اختیاری |
29 | روش اجزاء محدود | 3 | اختیاری |
30 | روش اجزاء محدود پیشرفته (غیرخطی) | 3 | اختیاری |
31 | تحلیل قابلیت اعتماد | 2 | اختیاری |
32 | پردازش سیگنال | 2 | اختیاری |
33 | محاسبات نرم | 3 | اختیاری |
34 | روش اجزاء مرزی | 3 | اختیاری |
35 | تئوری الاستیسیته | 3 | اختیاری |
36 | آزمایشگاه و تحلیل تجربی سازه‌ها | 3 | اختیاری |
حال به سراغ بررسی دروس تخصصی اجباری این گرایش به‌صورت اجمالی می‌رویم:
دینامیک سازه، حوزه‌ای تئوری و فنی است که به مطالعۀ خواص دینامیکی سیستم‌های سازه‌ای (دورۀ تناوب، فرکانس، حالت و میرایی) و تعیین عکس‌العمل سازه تحت بارگذاری دینامیک (نیروی داخلی، کرنش، جابجایی، سرعت، شتاب و غیره) می‌پردازد. پیدایش زلزله‌ها، انتشار امواج لرزه‌ای در محیط، شناخت زمین، طریقۀ اندازه‌‌گیری شدت و بزرگای زمین‌لرزه‌‌ها، یافتن کانون و عمق کانونی زلزله‌ها، لرزه‌نگارها و شتاب‌نگارها و غیره در درس لرزه‌شناسی و مهندسی زلزله بررسی می‌شوند. دینامیک خاک علمی است که به مطالعۀ رفتار خاک در بارگذاری‌های وابسته به زمان (بارگذاری‌های دینامیک) می‌پردازد. هدف از درس طراحی لرزه‌ای سازه‌ها نیز، طراحی سازه‌های فولادی و بتنی به‌صورت تخصصی‌تر در برابر زلزله است.
