مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان تعیین‌کنندۀ شکل و نحوۀ قرارگیری مجاز ساختمان در زمین و فضاهای باز و ضوابط مربوط به تصرف‌های مختلف و حداقل‌های الزامی فضاها و تأمین نور و تعویض هوا است.

در رابطه با امر ایمنی، مسیرها و جایگاه‌ها و بازشوهای امدادرسانی، برای شرایطی مطرح گردیده که حوادثی مانند زمین‌لرزه کارایی دسترسی خروج در مبحث سوم مقررات ملی ساختمان را دچار مخاطره نموده باشد و تلاش شده تا امکان امدادرسانی به ساکنین را از خارج از ساختمان فراهم سازد. تأمین نور و تعویض هوا در رابطه با اهداف آسایش و بهداشت، مطرح شده و استفادۀ مناسب و بهینه از فضاهای داخلی ساختمان و حتی واقع در زیرزمین و غیره در رابطه با اهداف صرفۀ اقتصادی و بهره‌دهی مناسب فراهم گردیده است.

از طرف دیگر موضوع حفظ هویت فرهنگی جامعه نیز در این مبحث مطرح گردیده است. اگرچه منظر شهری باید از طریق طرح‌ها و ضوابط و راهنماهای طراحی شهری، قاعده‌مند و هدایت شود، اما الزامات عمومی مقررات ملی ساختمان نیز بر ساماندهی منظر شهری تأثیرگذار است. در این مبحث، ضوابط کلی تصرف آمده و ضوابط خاص بلند مرتبه سازی و تصرف‌های درمانی مراقبتی، صنعتی و مخاطره‌آمیز، شرح داده شده است.

دامنۀ کاربرد مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان:

این مقررات ناظر بر کلیۀ ساختمان‌ها و سازه‌های مشمول قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان در کشور می‌باشد. در هیچ یک از ساختمان‌های موجود نباید تعمیرات و تغییراتی صورت گیرد که با کاهش ابعاد و ارتفاع فضاها، سطوح بازشوی تعویض هوا، سطوح نورگیر و غیره موجب مغایرت با الزامات این مقررات گردد.

این مقررات شامل کلیۀ ساختمان‌ها و سازه‌های موقت (غیر از اسکان موقت بازماندگان حوادث غیرمترقبه) نیز می‌شود.

سرفصل‌های مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان عبارت است از:

• فصل اول: کلیات.
• فصل دوم: تعاریف.
• فصل سوم: دسته‌بندی فضاها، تصرف‌ها و ساختمان‌ها.
• فصل چهارم: مقررات کلی.
• فصل پنجم: الزامات عمومی فضاها.
• فصل ششم: الزامات عمومی نورگیری و تهویۀ فضاها.
• فصل هفتم: مقررات اختصاصی تصرف‌ها.
• فصل هشتم: مقررات خاص ساختمان‌های بلند (گروه 8).
• فصل نهم: الزامات عمومی عناصر و جزئیات مهم ساختمان.

بر اساس اعلام دفتر تدوین مقررات ملی ساختمان، ویرایش سوم مبحث چهارم مقررات ملی ساختمان در سال 1396 به عنوان آخرین ویرایش این مبحث (تاکنون)، قابل استفاده خواهد بود.